Symbolika Alfy i Omegi

Kategoria: W świecie ducha

Utworzono: poniedziałek, 14, listopad 2022 10:49

Warto sięgać do symboliki chrześcijańskiej: np. [Symbole chrześcijańskie]. Warto też ją rozumieć, bo możemy się z nią spotkać w różnych miejscach. Szczególnie, kiedy czerpie ze starożytności.

Czasem możemy dostać maila: "Zajął się ksiądz na tej stronie między innymi symboliką chrześcijańską. Mam do wykonania ilustrację na podstawie zdjęcia. Zdjęcie jest jednak niestety mało czytelne. Ilustracja ma być symbolem chrystologicznym (chrystogram czy też chryzomon, jak to zdołałem do tej pory ustalić, że właśnie tak to się nazywa). Na tym mało czytelnym zdjęciu dostrzegam kształt litery "T" i zdaje się że też kształt greckiej dużej litery omega. Podejrzewam, że chodzi po prostu o symbol Alfy i Omegi, tylko dochodzi jeszcze tutaj litera "T". Ale znalazłem w jednej książce o projektowaniu graficznym ilustracje tych chrystogramów czy też chryzomonów, gdzie właśnie występują litery "T" , a także alfa i omega (jako symbole Alfy i Omegi, z tym że tutaj jest mała litera omega). Czy jest ksiądz w stanie potwierdzić, że właśnie o taką kombinację trzech liter tutaj chodzi? Załączam to mało czytelne zdjęcie pierwotnego projektu (a tak naprawdę to zrzut ekranu powiększonego zdjęcia) i zdjęcie tej kombinacji trzech liter z książki o projektowaniu graficznym. Zdaje się też, że ta litera "T" może symbolizować krzyż, tak jak we franciszkańskiej tauce.".

Poniżej moja odpowiedź, którą chciałbym się podzielić, bo warto.

W Wikipedii możemy znaleźć taki wpis: "Α i Ω (gr. τὸ Α καὶ τὸ Ω) – pierwsza i ostatnia litera klasycznego alfabetu greckiego; symbol wszechmogącego Boga jako Stwórcy i Tego, który wszystko dopełnia. W starożytności był to symbol pisarski, który odczytywano jako tajemniczą całość i obraz doskonałości, później jako symbol wszechmocy Boga. W Apokalipsie Bóg mówi: Jam Alfa i Omega, Pierwszy i Ostatni, Początek i Koniec podkreślając że nie ma sobie równego i do niego należą pierwsze i ostatnie słowo".

Co roku, podczas liturgii Wigilii Paschalnej, przy poświęceniu nowej świecy paschalnej, na paschale kapłan żłobi znak krzyża, wypowiadając słowa: „Chrystus wczoraj i dziś, początek i koniec, Alfa i Omega. Do Niego należy czas i wieczność, Jemu chwała i panowanie przez wszystkie wieki wieków. Amen”.

Alfa i Omega, to jest to symbolika dość powszechna i różnie przedstawiana. Jest to symbolika mocno chrystocentryczna. Stąd jest np. na księgach liturgicznych, na świecy paschalnej, często na naczyniach i paramentach liturgicznych (np. ornatach czy stułach). Można ją znaleźć w nimbie Chrystusa na ikonach. Stąd łączenie jej z różnymi innymi grafikami krzyża jest też często spotykane. W tej notce chciałbym zaprezentować kilka z fajnej książki "Życie Jezusa Chrystusa w opisie Ewangelistów" z 1957 r (wyd. Pallottinum), w której to p. Antoni Gołębniak dość odważnie i twórczo wykorzystywał symbolikę chrześcijańską, miedzy innymi łącząc Alfę i Omegę z różnymi krzyżami.

 Do wspomnianej książki odwoływałem się też w notce [x-szperacz: Jedność Światła i Życia, czyli o formule "światło-życie".] a dokładnie w rozdzialiku "Szukając źródeł obecności znaczka w Ruchu?".

Grafika na początku notki i ta powyżej, to moje pomysły z [Moja autorska grafika twórcza].

W temacie warto sięgnąć do Benedykta XVI, do rozważania przed modlitwą "Anioł Pański" z 20.11.2005 r. -> [Chrystus - Alfa i Omega"], gdzie czytamy:

"«Chrystus — Alfa i Omega», tak rozpoczyna się paragraf kończący pierwszą część Konstytucji duszpasterskiej Gaudium et spes Soboru Watykańskiego II, ogłoszonej przed 40 laty. W tym pięknym tekście, nawiązującym do słów sługi Bożego Pawła VI, czytamy: «Pan jest celem historii ludzkiej, punktem, ku któremu zwracają się pragnienia historii i cywilizacji, ośrodkiem rodzaju ludzkiego, radością wszystkich serc i wypełnieniem ich tęsknot». I dalej: «W Jego Duchu ożywieni i zjednoczeni pielgrzymujemy ku ostatecznemu wypełnieniu historii ludzkiej, które w pełni zgodne jest z zamysłem Jego miłości: 'Aby wszystko na nowo zjednoczyć w Chrystusie, to, co w niebiosach, i to, co na ziemi' (Ef 1, 10)» (GS, 45). Gaudium et spes uznaje centralną pozycję Chrystusa i w tym świetle interpretuje sytuację współczesnego człowieka, jego powołanie i godność, jak również środowiska jego życia: rodzinę, kulturę, ekonomię, politykę, wspólnotę międzynarodową. Taka była misja Kościoła w przeszłości i taka pozostaje dziś i zawsze: głosić Chrystusa i dawać o Nim świadectwo, aby człowiek, każdy człowiek, mógł w pełni realizować swoje powołanie".

lub do papieża Franciszka (5.08.2022, za: vaticannews.va):

"Alfa jest synonimem narodzin, początku, świtu życia... Chrystus jest «alfą», czyli początkiem, i jest też «omegą», czyli końcem, spełnieniem, pełnią. W ten sposób z Chrystusem ten mikrokosmos, jakim jest człowiek, może zostać uratowany z otchłani śmierci i tego, co negatywne, i może wejść w przyciąganie Boga, Boga życia i Boga miłości. Zjednoczony z Jezusem, każdy z nas staje się ziarnem przeznaczonym do kiełkowania, wzrostu i przynoszenia owoców. Ale trzeba iść za Nim! Powiedzieć «nie» egoizmowi, skupianiu się na sobie, postrzeganiu siebie kimś więcej niż jesteśmy. Nie. Umieć powiedzieć «nie» wszelkiemu zamknięciu. Być sobą, nie nadymać się, również nie zaniżać, uznać siebie za tego, kim się jest, to jest prawdziwa pokora. A w obliczu zła, w nas i wokół nas, nie uciekać, nie uchylać się od rzeczywistości, nie zamykać się w sobie, ale wziąć każdy swoją część odpowiedzialności - Jezus mówi «swój krzyż» - i nieść go, z miłością, z radością. Nie samemu, to niemożliwe: zawsze z Jezusem, On z przodu, a my za Nim".

Poglądowe obrazy z internetu: mozaika oraz ikona prawosławna.

Malowidło ścienne z IV w. przedstawiające Chrystusa jako Alfę i Omegę
Rzym, Katakumby Commodilla

Kamienna tablica z napisem "Alfa i Omega" oraz symbol Chrystusa „Chi Rho”
Rzym, Katakumby Domitylli

* Ten symbol jest szczególnie interesujący i ważny. Nazywany Krzyżem Konstantyna, Chi rho, znak ☧.

Pojawia się na starożytnych nagrobkach i monetach. Wspominam go w notce [Symbole chrześcijańskie].

Monogram chrystologiczny, IV. wiek,  Museo Pio Cristiano Roma

Sarcofago di passione. Musei Vaticani

Epigrafe sec III S.Maria in Trastevere (III wiek)

  za: http://www.arteefede.com/

Symbol Chi-Rho jako część marmurowego nagrobka katakumb Seberusa, Pio Cristiano: Muzeum Watykańskie.
Zwróć uwagę na symbole Omega i Alfa po lewej i prawej stronie Chi-Rho.

Nagrobek dla chłopca Asellusa. Obraz z katakumb przedstawiający Piotra i Pawła z symbolem Chi-Rho między nimi. Marmurowy napis w katakumbach, Pio Cristiano: Muzeum Watykańskie

 Monete romane imperiali.

Decenzio (350-353) Doppia maiorina (Arelate) - Busto a d. - R/ Cristogramma - AE (g 10,28) - BB+

za: https://auctions.nomismaweb.com/it/lot/568977/decenzio-350-353-doppia-maiorina-arelate-/

Awers brązowej monety wyemitowanej w 353 r. przez Magnentiusa z symbolem Chi-Rho.
Widać również litery Alfa i Omega.

 Graficzne Chi rho, znak ☧ jest też wyryty w Katakumbach Świętego Kaliksta w Rzymie.

a Google podpowiada jeszcze wiele innych możliwości:

 Warto do niego wracać, choć niekoniecznie w tatuażach.